اثر قارچ میکوریزآربسکولار(glomus mosseae) بر رشد خیار گلخانه ای رقم هیبرید ناهید(niz 51-484) در سطوح مختلف بی کربنات

به منظور بررسی اثر قارچ میکوریز آربسکولار بر رشد خیار گلخانه ای رقم ناهید تحت تنش بی کربنات موجود در آب آبیاری، آزمایشی در قالب فاکتوریل و بصورت کاملاً تصادفی با چهار سطح بی کربنات آب آبیاری (0، 400، 800، 1200 میلی گرم در لیتر) و دو سطح میکوریز (گیاهان مایه کوبی شده با قارچ میکوریز و گیاهان بدون میکوریز) و پنج تکرار انجام شد. بذرهای خیار گلخانه ای رقم ناهید در گلخانه دانشکده کشاورزی و در بستر پرلایت کشت گردیدند و پس از رسیدن به مرحله 4 برگی، نهال ها به گلدان های 10 کیلوگرمی حاوی 3/2 خاک مزرعه و 3/1 ماسه که قبلاً اتوکلاو شده بودند انتقال داده شدند. در زمان انتقال به نیمی از گلدان ها 50 گرم از مایه تلقیح قارچ میکوریز (glomus mosseae) افزوده شد. پس از اطمینان از آلودگی ریشه ها به قارچ میکوریز، تیمار بی کربنات شروع شد. تیمار بی کربنات در چهار سطح همراه با آب آبیاری بصورت یک روز در میان به مدت دو ماه انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بی کربنات آب آبیاری رشد رویشی گیاهان کم شد مخصوصاً در غلظت 1200 میلی گرم در لیتر بی کربنات که در این غلظت بیش از 50 درصد کاهش در وزن خشک ریشه و برگ مشاهده گردید و غلظت های 800 و 1200 میلی گرم در لیتر بی کربنات موجب کاهش بیش از 50 درصد وزن خشک ساقه و سطح برگ شد. قارچ میکوریز تأثیر بسزایی بر حفظ رشد رویشی در شرایط تنش بی کربنات آب آبیاری داشت که این تأثیر در غلظت 1200 میلی گرم در لیتر بی کربنات بیشتر مشهود بود. تعداد گل، تعداد میوه و میزان محصول با افزایش غلظت بی کربنات آب آبیاری کاهش یافت و بیشترین کاهش در غلظت 1200 میلی گرم در لیتر بی کربنات بود که نسبت به شاهد و غلظت 400 میلی گرم در لیتر معنی دار بود. بی کربنات باعث افزایش اسیدیته و هدایت الکتریکی عصاره خاک و میزان یون بی کربنات در خاک شد. بی کربنات موجب کاهش غلظت رنگدانه های برگی گردید در حالی که همزیستی میکوریزی نتوانست مانع از این اثر مخرب تنش بی کربنات گردد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بی کربنات آب آبیاری میزان عناصر در گیاهان کاهش شدید داشت. بین غلظت های مختلف بی کربنات اختلاف معنی داری در کاهش میزان عناصر پتاسیم، کلسیم، منیزیم و روی وجود نداشت اما کمترین میزان فسفر و آهن در غلظت1200 میلی گرم در لیتر بی کربنات اتفاق افتاد. همچنین قارچ میکوریز آربسکولار تأثیر بسزایی بر جذب عناصر در شرایط تنش بی کربنات آب آبیاری داشت که این تأثیر در غلظت 1200 میلی گرم در لیتر بی کربنات بیشتر مشهود بود. از نتایج بدست آمده مشخص می شود که جذب عناصر و در پی آن رشد گیاه خیار در تنش بی کربنات کاهش می یابد و همزیستی میکوریزی می تواند اثرات مخرب تنش بی کربنات را با افزایش میزان جذب عناصر ضروری گیاه تا حد زیادی جبران نماید. بهبود رشد زایشی در بوته های خیار میکوریزی را می توان ناشی از افزایش رشد رویشی این گیاهان دانست.